ข่าวศิลปวัฒนธรรม

            วัดพระยืนตั้งอยู่เลขที่ 1 บ้านพระยืน หมู่ที่ 1 ตำบลเวียงยอง อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน อยู่ฟากตะวันออกของแม่น้ำกวง แกนเดียวกันกับพระธาตุหริภุญชัยทางทิศตะวันออก             ประวัติความเป็นมาของวัด สามารถแบ่งได้เป็น 4 ยุค ดังนี้

ในตำนานพระธาตุช่อแฮ (ภาษาล้านนาอ่าน “จ้อแฮ” ) ใช้คำว่า “พระธาตุช่อแล” แผลงมาจาก “ช่อแพร” หมายถึงการเอาผ้าแพร (ภาษาเขมรเรียกผ้าโกศัย) ไปห่มพระธาตุ ณ ดอยศักดิ์สิทธิ์ลูกหนึ่งที่มีชื่อเป็นภาษาบาลีว่า “โกเสยฺยธชฺคคปพฺพตา” หรือ “ดอยโกสิยบรรพต” (ชาวบ้านเรียกง่ายๆ ว่าดอยโกศัย ซึ่งเป็นคำที่มีความหมายเดียวกันกับคำว่า ผ้าแพร) คำว่า “แพร”/ “แพล” ปรากฏครั้งแรกในศิลาจารึกสมัยสุโขทัย 2-3 หลัก ดังตัวอย่างเช่น จารึกสุโขทัยหลักที่ 8 พบที่วัดเขากบ (เขาสุมนกูฏ) ปากน้ำโพ นครสวรรคค์...

การก่อสร้างสถานีรถไฟสายเหนือเริ่มมีขึ้นครั้งแรกในสมัยรัชกาลที่ 5 และสร้างต่อเนื่องมาจนถึงสมัยรัชกาลที่ 8 (ระหว่าง พ.ศ. 2453-2489) จากประวัติศาสตร์ของการรถไฟแห่งประเทศไทย ซึ่งแต่เดิมคือ “กรมรถไฟหลวง” (ขึ้นกับกระทรวงโยธาธิการ) บันทึกไว้ว่า ประชาชนนิยมเดินทางโดยรถไฟมากที่สุดในช่วงสมัยรัชกาลที่ 6-7 สองรัชกาลนี้ถือว่าเป็น “ยุคทอง” ของการโดยสารรถไฟอย่างแท้จริง เหตุที่หลังจากนั้นมาได้มีการตัดถนนเชื่อมเมืองแบบซูเปอร์ไฮเวย์จำนวนหลายสาย ทำให้ผู้คนหันมาใช้รถราบนทางหลวงแผ่นดินแทน ยิ่งยุคหลังๆ ได้โอนกิจการการรถไฟไปเป็นรัฐวิสาหกิจ รัฐบาลไม่ได้สนับสนุนเต็มรูปแบบ ยิ่งทำให้รถไฟไม่สามารถแข่งขันกับบริษัทโดยสารประเภทอื่นๆ ได้ อาทิ รถทัวร์ รถเมล์ เครื่องบิน รวมไปถึงปัจจุบันมีรถตู้ หากนับเส้นทางขึ้นสู่สายเหนือ จากจุดตั้งต้นจุดแรกคือสถานีรถไฟกรุงเทพ หรือที่นิยมเรียกกันว่า “หัวลำโพง” ...

อำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่อนสอน ในอดีตเป็นเสมือนเมืองหน้าด่านของเชียงใหม่ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ ได้ค้นพบหลักฐานด้านโบราณวัตถุ โบราณสถานกล่นเกลื่อนในสมัยล้านนาราว 700 กว่าปี และหลายชิ้นเก่าแก่ถึงยุคหริภุญไชยตอนปลาย เป็นชุมชนอาศัยของชาวลัวะ ชาวเม็ง และกะเหรี่ยง มาก่อน บริเวณนี้มีลำธาร ลำห้วย ช้างพลายจำนวนมาก อันเป็นที่มาของชื่อเมืองปาย มีผู้สันนิษฐานกันว่า น่าจะมาจากคำว่า “พลาย” คือช้างเพศผู้ เมืองพลายเป็นเขตรอยต่อหรือประตูของเมืองเชียงใหม่ที่จะออกไปสู่แว่นแคว้นชุมชนไทใหญ่ ทำให้มีชาวไทใหญ่จากเมืองต่างๆ หลั่งไหลกันอพยพเข้ามาอยู่อาศัย อาทิ จากเมืองปั่น แสนหวี เมืองนาย เชียงตุง หมอกใหม่ ลางเครือ รวมไปถึงชาวพม่า มอญ และกะเหรี่ยง กลุ่มคนเหล่านี้เข้ามาตั้งรกรากแถบบ้านดอน ปัจจุบันคือบ้านเวียงเหนือ ตกลงใจกันอยู่ที่นั่น และยก “ขุนส่างปาย” ขึ้นเป็นเจ้าเมือง จากนั้นช่วยกันขุดคูรอบเวียง เพื่อป้องกันสัตว์มารบกวน มีประตูสามด้าน...

ศาลากลางจังหวัดลำพูน เริ่มก่อสร้างเมื่อวันที่ 21 ตุลาคม 2494 แล้วเสร็จวันที่ 15 ธันวาคม 2495 ใช้งบประมาณในการก่อสร้างทั้งหมดจำนวน 1,712,210 บาท โดยกระทรวงมหาดไทยมอบหมายให้บริษัทอาสาสงครามเป็นผู้รับเหมาทำการก่อสร้าง เมื่อก่อสร้างแล้วเสร็จ พลตรีบัญญัติ เทพหัสดิน ณ อยุธยา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย เดินทางมาเป็นประธานทำพิธีเปิดป้ายศาลากลางจังหวัดลำพูนเมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2496 และเปิดงานฉลองศาลากลางระหว่างวันที่ 2-8 กุมภาพันธ์ 2496 พันตำรวจตรีสงกรานต์ อุดมสิทธิ์ รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงมหาดไทย เป็นประธานทำพิธีวางศิลาฤกษ์ศาลากลางจังหวัดลำพูนเมื่อวันที่ 21 ตุลาคม 2494

ย้อนอดีตตลาดการค้าทางน้ำของลำปางในยุครุ่งเรือง ซึ่งศูนย์กลางของสยามอยู่ที่ปากน้ำโพ จังหวัดนครสวรรค์ นั้น บริเวณ “กาดกองต้า” ริมน้ำแม่วังถือเป็นหัวใจสำคัญแหล่งเศรษฐกิจชุมชนนานาชาติอันดับหนึ่งของภาคเหนือตอนบน คำว่า “กาด” หมายถึงตลาด ส่วน “กองต้า” เป็นการออกเสียงตามภาษาเหนือ มาจากคำว่า “กองท่า” ...

อำเภอเมืองปาน เมื่อไม่นานมานี้เคยเป็นส่วนหนึ่งของอำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง แต่พื้นที่อำเภอแจ้ห่มนั้นใหญ่โตกว้างขวางมากเกินไปจึงแยกเขตปกครองอำเภอเมืองปานออกมา ลำพังเฉพาะอุทยานแห่งชาติแจ้ซ้อนก็มีอาณาบริเวณกว้างใหญ่ไพศาลยิ่งนัก ในอดีต “เมืองปาน” เคยเป็นเมืองหน้าด่านหรือปราการทางทิศเหนือของเขลางค์นครตั้งแต่ยุคหริภุญไชย ที่มาของชื่อ “เมืองปาน” ปรากฏอยู่ในนิทานเรื่อง “บ้านหลวงเมืองปาน” อธิบายว่า ครั้งหนึ่งยังมีเจ้าเมืองปกครองบริเวณนี้ ได้สั่งให้ทำ “ปานคำ” (ในเอกสารใบลานบางครั้งสะกดเป็น “พาน” แต่อ่านออกเสียง “ปาน”) คำว่า “ปาน”...

วันที่ 25-26 กรกฎาคม 2563 ที่ผ่านมา สมาคมสหพันธ์ท่องเที่ยวภาคเหนือ 17 จังหวัด (บวก 1 อำเภอคือ แม่แตง) ได้จัดการประชุมสัญจรที่จังหวัดอุตรดิตถ์ ณ โรงแรมสีหราช มีคณะกรรมการและสมาชิกของสมาคมสหพันธ์ฯ จังหวัดต่างๆ เข้าร่วมงานราว 300 คน ดิฉันได้เข้าร่วมกิจกรรมครั้งนั้นด้วย ในฐานะที่ปรึกษา “นายกจี๋” หรือ “ภูศักดิ์ พรพิริยะวงษ์” นายกสมาคมสหพันธ์ท่องเที่ยวจังหวัดลำพูน ซึ่งยกทีมลูกเจ้าแม่จามเทวีไปร่วมงานมากถึง 40...

11 ปีที่แล้ว ถ้าบางท่านจำได้ คงไม่ลืมข่าวร้อนเรื่องคณะกรรมการโบสถ์คริสต์ที่เชียงราย บางส่วนมีความประสงค์จะรื้อ “โบสถ์คริสตจักรที่ 1 เวียงเชียงราย” หลังงาม อายุเกือบ 100 ปีทิ้ง เพื่อสร้างโบสถ์หลังใหม่ใหญ่โตกว่าทับที่เดิม ท่ามกลางกระแสการคัดค้านของนักอนุรักษ์ทุกฝ่ายที่ช่วยกันออกแรงปกป้องมานานแล้วตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ 2552 แต่ในท้ายที่สุด ชาวคริสเตียนเชียงรายที่ไม่เห็นด้วยในการรื้อโบสถ์...

ความหมายของหอธรรม “หอธรรม” หมายถึงสถานที่เก็บพระธรรมคำสอน ภาคกลางเรียกว่า “หอไตร” ย่อมาจากคำว่าหอพระไตรปิฎก ภาคกลางนิยมสร้างหอไตรในเขตสังฆาวาส แต่ว่าทางภาคเหนือกลับนิยมสร้างในเขตพุทธาวาส ความสำคัญของคัมภีร์พระไตรปิฎก ในครั้งพุทธกาลเมื่อพระพุทธเจ้าทรงพระชนม์อยู่ พระองค์แสดงธรรมเทศนาด้วยมุขปาฐะ หรือเล่าเรื่องด้วยปากเปล่า ผู้ฟังต้องจดจำเอง ยุคนั้นจึงยังมิได้แยกคำสอนของพระพุทธองค์เป็นหมวดหมู่ จนกระทั่งมีการสังคายนาพระไตรปิฎก หมายถึงการชำระคัมภีร์ทั้งหมดด้วยการบันทึกไว้ให้ง่ายแก่การจดจำ หลังที่ทรงปรินิพพานไปแล้ว